Polski pilotaż - Wybory dotyczące ukształtowaniu ram dla deliberacji

Po zebraniu danych dotyczących problemów instytucjonalno-prawnych społeczności uchodźców ukraińskich w Polsce. Następnym krokiem było określenie zmierzeniem się, z którymi z tych problemów posłuży polski pilotaż. W tym celu odbył się cykl spotkań z partnerami służącymi wyborowi tematu warsztatów i wyboru grupy uczestniczącej.  

Decyzje, które należało podjąć w zakresie stworzenia zasad procesu deliberatywnego:

Procedura wyboru szczegółowego tematu warsztatów 

Opcja 1: Szczegółowy temat wybierany jest przez zespół partnerski po analizie literatury i wyników ankiet

Zaleta:

Wszystkie troje warsztatów poświęcone byłyby rozwiązywaniu konkretnego problemu, a więc można by pochylić się nad nim w sposób bardziej dogłębny

Wada:

Odbieramy sprawczość uchodźcom w kwestii wyboru najbardziej palącego problemu

Opcja 2: Temat wybierany jest podczas pierwszych warsztatów z osobami uchodźczymi, po przedstawieniu im wniosków z literatury i ankiet

Zaleta:

Uchodźcy mają możliwość wyboru tematu, a więc mają większą sprawczość na każdym etapie procesu

Wady:

Zostaje tylko dwoje warsztatów na wypracowanie rekomendacji, istnieje więc zagrożenie, że będą one powierzchowne (lub sformułowane na bazie powierzchownej wiedzy)

Nie jesteśmy w stanie dostosować doboru grupy do tematu, a więc jeśli tematem okaże się np. sytuacja OzN lub młodzieży, to nie będziemy w stanie doprosić już takich osób do udziału w warsztatach

Dobór uczestników

Opcja 1: Staramy się dobrać grupę “reprezentatywną”, a przynajmniej różnorodną – uwzględniając różne czynniki wykluczenia (płeć, wiek, niepełnosprawność, przynależność etniczna, miejsce zamieszkania w Ukrainie)

Zaleta:

Jest to być może prostsze niż dobieranie specjalnej grupy, daje też możliwość dowolnego kształtowania tematu warsztatów

Wada:

Nawet różnorodna grupa 14-osobowa może być “ślepa” na pewne istotne problemy uchodźców, które np. dotyczą tylko małej ich części, istnieje więc szansa, że mimo większej sprawczości uchodźców w procesie grupa ta nie pochyli się nad pewnymi tematami

Opcja 2: Dobieramy grupę, której dotyczy dany problem (co oznacza, że musi być on zdefiniowany przed warsztatami), np. jeśli tematem będzie integracja w szkołach, to w grupie powinna być nadreprezentacja młodzieży, jeśli tematem będzie sytuacja opiekunów OzN, to w grupie powinno być co najmniej kilka takich osób

Zaleta:

Wszystkie troje warsztatów poświęcone byłyby rozwiązywaniu konkretnego problemu, a więc można by pochylić się nad nim w sposób bardziej dogłębny

Wada:

Odbieramy sprawczość uchodźcom w kwestii wyboru najbardziej palącego problemu

Play and game

Opcja 1 - game: Proces, w którym od początku określone są zasady i cele (a więc także temat), obecni są też “zewnętrzni” moderatorzy

Zalety: 

Większa kontrola nad procesem

Łatwość w ewaluacji

Wada:

Mniej inkluzywna forma 

Opcja 2 - play: Proces, w którym zasady, cele i podział ról są ustalane przez uczestników, potencjalnie większy nacisk na komunikację i jej jakość niż na efekty

Zalety:

Inkluzywność i sprawczość – oddanie procesu w ręce uchodźców

Uczestnicy mogą wskazać temat, który nie pojawił się w literaturze

Wady:

Brak kontroli nad procesem: jego celami, efektami działań

Taka forma może wymagać więcej czasu niż 3 spotkania (ustalenie reguł i celów zajmuje czas)

Długość procesu

Opcja 1: 3 spotkania (w weekendy) w 1 miesiąc

Zalety: 

Łatwiejsze w organizacji

Potencjalnie mniejsza szansa, że uczestnicy zrezygnują w trakcie trwania pilotażu

Wady:

Mniej czasu między spotkaniami na pracę uczestników i organizatorów

Potencjalnie ludzie mogą mieć trudność z zaangażowaniem w intensywny, krótki proces 

Opcja 2: 3 spotkania (w weekendy) rozłożone na 2 miesiące

Zaleta:

Więcej czasu między spotkaniami na pracę uczestników i organizatorów

Wada:

Potencjalnie część osób może się wykruszyć (zwłaszcza w Przemyślu, gdzie większość uchodźców przebywa krótko, do 3 miesięcy)

Czy włączamy osoby poniżej 18 roku życia

Opcja 1: Włączamy osoby od 16 roku życia

Zalety: 

Dzieci i młodzież stanowią większość uchodźców z Ukrainy, jest to inkluzywne rozwiązanie

Poznajemy perspektywę osób, które mają najwięcej styczności z instytucjami związanymi z edukacją

Wady:

Prawdopodobnie potrzebne zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego dla facylitatorów

Opcja 2: Wszyscy uczestnicy są osobami pełnoletnimi

Zaleta:

Mniej trudności związanych z trybem przeprowadzania procesu i zasadami zapewniającymi równość uczestnictwa

Wady:

Tworzymy proces, gdzie nie będzie bezpośredniego wkładu określonej grupy

Tracimy z oczu perspektywę osób, które stanowią bardzo dużą część uchodźców z Ukrainy